Odkrycie grafenu w 2004 roku, pierwszego materiału warstwowego zbudowanego z atomów węgla ułożonych w sześciokątną strukturę
przypominająca plaster miodu, zapoczątkowało rozwój nowej klasy materiałów warstwowych. Grafen otrzymano w
bardzo prosty sposób, poprzez rozdzielenie sąsiednich warstw grafitu przy użyciu taśmy klejącej. Tą metodę
nazwano eksfoliacją mikromechaniczną. Później okazało się, że ma ona również zastosowanie przy produkcji
pojedynczych warstw innych materiałów warstwowych takich jak dichalkogenki metali przejściowych. Pojedyncza
warstwa dichalkogenku metalu przejściowego składa się z trzech pojedynczych warstw (tzw.
monowarstw): jednej warstwy atomów molibdenu lub wolframu otoczonych przez monowarstwy siarki,
selenu lub telluru. Zaletą takich materiałów w porównaniu z grafenem, który jest półmetalem, jest
istnienie przerwy energetycznej, niezerowej odległości w skali energii pomiędzy pasmem
przewodnictwa i walencyjnym. Kryształy objętościowe takich materiałów to półprzewodniki o skośnej
przerwie energetycznej natomiast w formie dwuwymiarowej przerwa energetyczna staje się prosta co
pozwala im efektywnie emitować światło z zakresu widzialnego.
Podstawowe właściwości optyczne dichalkogenków metali przejściowych takich jak
dwusiarczek molibdenu (MoS2), diselenek molibdenu (MoSe2), dwusiarczek wolframu (WS2),
diselenek wolframu (WSe2) i ditelurek molibdenu (MoTe2) są już dość dobrze zbadane. W ostatnich
latach zaczęto wytwarzać i badać stopy różnych dichalkogenków metali przejściowych np. WSxSe2-x
czy MoxW1-xSe2, ale ich właściwości optyczne nie zostały jeszcze dokładnie poznane. Główna zaletą
stopów dichalkogenków metali przejściowych jest możliwość zmiany zakresu spektralnego, w którym
występuje emisja oraz pochłanianie (absorpcja) światła modyfikując względne stosunki pierwiastków
występujących w danym stopie (x). Otwiera to nowe możliwości zastosowania takich materiałów przy
produkcji urządzeń optoelektronicznych takich jak tranzystory czy ogniwa fotowoltaiczne, pracujących
w konkretnym zakresie długości fali.
Celem tego projektu jest zbadane podstawowych właściwości optycznych monowarstw różnych
stopów dichalkogenków metali przejściowych zamkniętych w heksagonalnym azotku boru (hBN) o
których wiedza na chwilę obecną jest w literaturze dość ograniczona. Właściwości optyczne tych
materiałów są zdeterminowane przez istnienie w quasi-cząstek zwanych ekscytonami. Ekscyton to para
elektron-dziura związana na skutek działania siły Coulomba. W materiałach dwuwymiarowych
występują nie tylko pojedyncze pary elektron-dziura, ale również kompleksy składające się z pary
elektron-dziura oddziałująca dodatkowo z elektronem lub dziurą czy też drugą parą elektron-dziura. Ze
względu na strukturę elektronową monowarstw dichalkogenków metali przejściowych obserwuje się
wiele różnych kompleksów ekscytonowych.
W ramach projektu będą wytwarzane próbki monowarstw stopów dichalkogenków metali
przejściowych zamykane w hBN. Tak przygotowane struktury będą charakteryzowane przy użyciu
mikroskopu optycznego oraz fotoluminescencji. Następnie będzie badana odpowiedź optyczna
przygotowanych struktur wykorzystując eksperymenty absorpcyjne i emisyjne w funkcji temperatury
oraz pola magnetycznego przyłożonego w płaszczyźnie próbki i prostopadle do niej. Zamykanie
monowarstw w heksagonalnym azotku boru sprawia, że jest możliwe badanie kompleksów
ekscytonowych w takich materiałach w postaci wąskich linii w widmach emisyjnych oraz rezonansów
w widmach absorpcyjnych. Taka spektroskopia optyczna pozwala na wgląd w strukturę ekscytonów. W
zewnętrznym polu magnetycznym energia ekscytonów zmienia się, co objawia się przesunięciem pików
w zmierzonych widmach. Tak zwane g-czynniki, opisujące efekt Zeemana są wielkościami
charakteryzującymi to przesunięcie. W stopach dichalkogenków metali przejściowych parametry te
osiągają niespotykane dotąd wartości, co stymuluje obecne badania eksperymentalne i teoretyczne.
Zrozumienie tych zależności ma fundamentalne znaczenie dla badań tych materiałów i ich zastosowań
technologicznych.
Najważniejszym spodziewanym efektem tego projektu jest identyfikacja kompleksów
ekscytonowych występujących w monowarstwach stopów dichalkogenków metali przejściowych, które
determinują ich właściwości optyczne. Taka wiedza jest konieczna jeśli chcemy zastosować materiały
z tej nowej klasy materiałów stopów dichalkogenków metali przejściowych w produkcji laserów i
detektorów na pożądane długości fali.